Speelplaats met toekomst banner
 
 
 

Speelwaarde en veiligheid

(tekst: Kind & Samenleving)

In het kort


Het veiligheidsthema vormt in de ‘speelruimtepraktijk’ een thema dat extra aandacht kan gebruiken.

Je wil als lokaal team werk maken van een fijne speelplaats. Er ontstaat een creatief proces met speelse, verfrissende ideeën. En dan oppert iemand dat "er misschien wetgevingen zijn die zoiets aan banden legt” (of iets gelijkaardigs). Op dat moment is het belangrijk om goed op de hoogte te zijn van wat wel en niet kan zodat je geen speel- en beweegkansen zal mislopen. 

Moev tussen lessen speelplaats inrichting veiligheid340Als je wil werken aan een uitdagende en veilige speelplaats is het belangrijk om hier samen met het hele schoolteam, de leerlingen, de preventieadviseur, de ouders … aan te werken en dit te baseren op de visie die je als school hebt over de speelplaats. 

Bekijk ook zeker de veiligheidsgids van FOD economie. De gids bevat boordevol informatie voor iedereen die betrokken is bij de veiligheid van avontuurlijke natuurspeelomgevingen.

 

Een woordje meer uitleg

Spelen, bewegen, welbevinden ... zijn het uitgangspunt, veiligheid is een randvoorwaarde

Een kwaliteitsvolle speelplek creëren zonder stil te staan bij veiligheidsconsequenties is onmogelijk. Maar verlies de uitgangspunten van je eigen speelplaatsvisie niet uit het oog.

Ook in je procesmatige aanpak vertrek je vanuit de 'speel-en beweegkansen'-vragen.

  • Willen we kansen geven tot kampen bouwen?
  • Willen we kinderen laten wroeten in de aarde?
  • Willen we kinderen laten springen en zwieren?
  • Willen we dat kinderen zich kunnen verstoppen?
  • Willen we plekken geven waar kinderen hun eigen spel ontwikkelen?
  • Willen we dat de speelplaats kinderen uitnodigt tot fysieke uitdaging?
  • Willen we speels contact met water mogelijk maken?
  • …


De volgende stap is te gaan zoeken hoe deze speelkansen concreet plaats kunnen krijgen in een ontwerp en is het verplicht om een veiligheidstoets (ook wel risicoanalyse genoemd) te doen. 

Moev tussen lessen inrichting speelplaats info hindernis220© VDSOpgepast: schuif de speelkansen niet opzij op basis van veiligheidsoverwegingen! Ideeën kunnen altijd wel een vertaling krijgen waarbij de risico’s tot een aanvaardbaar niveau herleid worden. Het proces van het herleiden van risico’s tot een aanvaardbaar niveau gebeurt aan de hand van preventiemaatregelen.

En onthou dit: “Verbieden is eenvoudig. Verbieden kan iedereen!” Maar probeer na te denken over waar je school nood aan heeft op de speelplaats. Het komt er op aan slimme en creatieve oplossingen (preventiemaatregelen) te bedenken, waarbij speelkansen bewaard blijven.

 

Elk risico tot nul herleiden is ronduit utopisch

We horen wel eens de uitspraak: "Geen risico is nog altijd beter". Maar het moet duidelijk zijn: streven naar absolute veiligheid is utopisch en zelfs onwenselijk. Het zou uitmonden in een speelplek vervaardigd uit een wereldvreemde, papperige materie (waar botsen nooit pijn oplevert). Het zou een plek zijn waar je je weliswaar kunt bezighouden, maar tevens een plek die geen kans biedt tot zinvol spel en die veraf staat van de werkelijke wereld. 

Het is ook utopisch: je 'pijn doen' maakt feitelijk onlosmakelijk deel uit van spelen (als de gevolgen niet onherroepelijk zijn).

 

Moev tussen lessen inrichting speelplaats info glijbaan220© VDS‘Aanvaardbare risico’s’, een moeilijke, maar noodzakelijke denkoefening

Gebruik de expertise van de preventieadviseur bij het ontwerpen van je speelplaats. Hij/zij kan mee inbreng leveren aan een veilige en kwaliteitsvolle speelplek. Geef hem of haar ook die kans en betrek de preventieadviseur van in de beginfase van het project.

Wanneer een preventieadviseur niet de kans krijgt betrokken te worden in het proces (en hier op een positieve manier zijn vakkennis kan inbrengen) is het voor hem/haar moeilijker bij te sturen indien nodig.

 

Een wetgeving voor veilige uitbating

Voor de veilige uitbating van speelterreinen bestaat een specifieke wetgeving, met name het ‘koninklijk besluit uitbating van speelterreinen’ en het ‘koninklijk besluit speeltoestellen'. De wettelijke  basis is het Wetboek economisch recht, boek IX betreffende de veiligheid van producten en diensten.

In de praktijk wil het wel eens onduidelijk zijn of een speelplaats ook een ‘speelterrein’ is volgens de definitie in het koninklijk besluit (dit hangt af van de precieze inrichting en uitrusting). In elk geval is het zo dat de ‘spelregels’ van het koninklijk besluit (risicoanalyse, preventiemaatregelen, regelmatig nazicht, periodieke controle …) steeds zinvol zijn (ook als er op jouw speelplaats geen glijbaan staat).

Moev tussen lessen inrichting speelplaats info visiealtEnkele tips

  1. Besteed veel aandacht aan een uitgeschreven visie, zodat deze een basis kan blijven vormen bij veiligheidsredeneringen.
  2. Is er een specifieke veiligheidsverantwoordelijke (vb. preventieadviseur), betrek deze dan van in het begin bij het denkproces, en laat hem/haar kennismaken met je visie.
  3. Lees het KB uitbating speelterreinen (het is slechts een 4-tal bladzijden). 
  4. Vermijd het zelf vervaardigen van complexe constructies (met bewegende onderdelen, zwaar belaste punten, grotere valhoogtes …). Op die manier vermijd je het jezelf lastig te maken bij de risicoanalyse.
  5. Behoud risicoanalyses met meerdere mensen (laat het niet zomaar over aan 1 persoon die dan alle verantwoordelijkheid zou moeten dragen). Het 4-ogenprincipe levert steevast betere inzichten op.
  6. Doe reeds aan risicoanalyse op uw plannen (en wacht hier niet mee tot uw terrein is uitgevoerd). Het zal u moeite en geld besparen.
  7. Wil je een zone waar kinderen ‘kampen’ kunnen bouwen? Werk dan een reeks spelregels uit, gebruiksregels voor kinderen om harmonisch en veilig aan de slag te gaan. Deze spelregels zijn ‘organisatorische preventiemaatregelen’ (zie KB uitbating speelterreinen).

Meer info

 

 

Terug naar het overzicht