BUITEN LEREN

Van buiten leren

Kinderen, jongeren en ook leerkrachten worden beter van buiten zijn. 

MOEV tussen lessen speelplaats buiten leren340 Met de coronacrisis kwamen de opportuniteiten van buiten leren nog meer op de voorgrond: Studies tonen aan dat buiten les krijgen goed is voor de motivatie, voor de weerstand en dus gezondheid van kinderen. Daarenboven ontwikkelen kinderen en jongeren tijdens spel allerlei vaardigheden, worden ze behendiger en leren ze spontaan. Zowel voor het formele leren als het informele leren biedt de speelplaats veel buitenkansen. De factor 'buiten' zorgt voor meer zintuiglijke prikkels waardoor de leerstof beter/anders blijft hangen. De leerstof 'beklijft'.

Het concept van buitenklassen wint momenteel noodgedwongen aan belang. Scholen en leerkrachten laten zich van hun meest creatieve en flexibele kant zien. Hier en daar wordt een buitenklas ook op een duurzame manier onderdeel van het pedagogisch project. Op die manier vergroot men de lesruimte en is er plaats voor meer beweging. Of men kiest hier en daar radicaal voor meer buitenonderwijs. Want buiten leren heeft veel voordelen.

In het kort

Zowel de binnen- als buitenruimte van de school zijn de leeromgeving van kinderen.

A. Buiten leren

Je beweegt meer en je raakt je energie kwijt.
Er is meer respect voor en verbondenheid met de natuur.
Je doet nieuwe ervaringen op en wordt socialer.
Er zijn minder taalbarrières.
Het is goed voor je ontwikkeling, creativiteit, zelfvertrouwen, ruimtelijk inzicht en ogen. Ook goed tegen stress.
Leerstof blijft beter plakken want motivatie wordt motivatie.
Versterkt het groepsgevoel.

Leren gebeurt als vanzelf tijdens het buiten leren.

B. Buiten spelen

Spelen is essentieel voor een gezonde ontwikkeling van kinderen en jongeren. Tijdens een spel ontwikkelen jongeren hun sociale vaardigheden. Op de speelplaats worden vriendschappen gesloten, talenten ontdekt, de creativiteit geprikkeld. Spelen is dus een belangrijke vorm van leren voor kinderen.

Leren gebeurt als vanzelf tijdens het spelen.

Een woordje meer uitleg

Het is de moeite waard om te investeren in een boeiende speelplaats, met verschillende speel- en leerkansen.

Leren is belangrijk

Buiten leren is levensecht leren over, van en in de natuur. Dat doe je door samen te onderzoeken, te ervaren, te observeren en te doen.
Of je school nu groot of klein is, gelegen in de stad of meer op het platteland, buiten leren werkt! Wil je buiten leren integreren in de dagelijkse werking van je school? MOS ondersteunt, coacht en inspireert scholen.

We moeten beseffen dat spelen eigenlijk leren is.

Spelen is belangrijk

Kinderen en jongeren spenderen zowel tijdens de speeltijd, maar ook voor en na school véél tijd op de speelplaats. Aan ons dus om er voor te zorgen dat hier intens kan gespeeld worden. Zo dragen we bij aan hun gezonde ontwikkeling en welbevinden.

Het netwerk Goe Gespeeld! zegt het volgende over spelen:

“Spelen is een kinderrecht. Spelen is een fundamentele basis voor kinderen, geen optie of extraatje. Spelen is net zo belangrijk als eten, drinken en slapen. Het is een basisbehoefte, kinderen kunnen niet zonder spelen. Spelen is leven. Als er één ding is wat alle kinderen doen, ongeacht leeftijd, opvoeding, sociale situatie, taal, cultuur … dan is het spelen. Niets is zo universeel als de wens van kinderen om te spelen.”

Enkele tips

Communiceer (telkens opnieuw) met ouders over het belang van buiten spelen. Maak eventueel afspraken en luister naar hun mening om bv. mooie (witte) kleertjes thuis te laten en/of laarsjes en pantoffels te voorzien op school.
Laat afgevallen bladeren, gesnoeide takken, en afgezaagde stammen/takken en maaisel liggen op het terrein.
Bekijk met ouders om behalve natuurlijke losse materialen, ook voldoende (kosteloze) ‘recipiëntjes’ te voorzien: plastic bloempotjes, emmers, flessen, koffers … Ook huisraad is heel leuk speelmateriaal: stoelen, kookpotten, houten spatels, zinken borden…
Varieer in aanbod. Je kan het speelmateriaal bijvoorbeeld afstemmen op de seizoenen, of per semester het materiaal hernieuwen en herstellen.
Toezicht houden is een ideale manier om leerlingen beter te leren kennen. Op de speelplaats tonen ze vaak hele andere aspecten van zichzelf.
Leg tijdens de lessen linken met wat er op de speelplaats gebeurt. Spelen ze slakkenrace? Werken ze een betaalsysteem uit om stenen te verkopen? Er ligt heel wat lesmateriaal te rapen.
Een theater of een podium daagt de performer in kinderen uit en biedt de gedroomde plek voor dans, kunstjes of zelfs zingen of muziek maken. Kinderen vinden het fijn als deze plekken niet helemaal centraal zijn gesitueerd, maar toch ook wat geborgenheid bieden en niet voor de hele school in de kijker staan.
Gedichten komen prachtig tot hun recht in een natuurlijke buitenomgeving.
Echte ervaringen helpen om fenomenen te begrijpen. Door te zien, te maken, te beleven … is het later makkelijker om de verklaring te begrijpen (vb. het verdampen van water, het hefboomeffect om een zware steen op te heffen ...). Hiervoor is voldoende materiaal en experimenteerruimte nodig.
Een les 'komt beter binnen' wanneer leerlingen zien, voelen en ervaren: laat kinderen bijvoorbeeld rekenen met oppervlaktes door tegels te meten en te tellen of onderdelen van planten benoemen met 'echte planten'.
Voorzie voor buitenlessen een verzamelplek/zitarena. Kies voor gerecupereerde betondallen, grote blokken natuursteen, hout, eventueel ingebed in een speelheuvel, in de schaduw van een pergola of graszoden.

Meer info

Op 28 april 2022 is het buitenlesdag. Doe mee!
De organisatie Bles ontwikkelt dergelijke krachtige speel- en leerplekken met scholen. In dit filmpje maak je kennis met hun visie en aanpak
Het project ‘De boom in’ brengt kinderen terug in contact met bos en natuur in hun omgeving. Op de site vind je educatief materiaal voor 1e, 2e en 3e graad lager onderwijs.
Inspiratie over spelen met losse materialen, vind je hier!
'Klassen zonder muren' is een praktijkboek over de buitenles waarin je heel wat praktische tips vindt.
'Het regent dus we gaan buitenspelen', redenen genoeg om de regen of slecht weer te trotseren!
De Brusselse vzw Tournesol-Zonnebloem zet in op moestuinen en biodiversiteit met tal van educatieve pakketten.
Waarop let je bij de keuze van planten voor een kindvriendelijke omgeving? Bij Velt kan je hierover een vorming vormen.

Inspirerende voorbeelden

GO! Carolus Magnus in Schaarbeek vormde de speelplaats om tot een aangename en uitdagende leerruimte met verschillende hoeken (buitenklas, jungle, plat stuk) die mogelijkheden biedt aan alle leerlingen.
Op speciale of feestelijke gelegenheden steken ze in de Heemtuin van BS Hertog Karel in Wilsele de oven aan. De vuurkring en zelfgebouwde leemoven voor pizza's en broodjes zorgen voor heel wat gezelligheid, plezier en intense buitenervaringen. Kinderen leren er dat je helemaal zelf voor iets lekkers kan zorgen: hout sprokkelen en vuur maken, graan oogsten en malen, deeg kneden en brood of pizza bakken.
Toen op GBS Poelbos een paar oude containerklassen werden afgebroken, kwam een klein stukje grond vrij dat op initiatief van de ouders werd omgetoverd tot groene speelplek. De directie en leerkrachten ontdekten snel het potentieel van deze buitenplek en het aanpalende bos en pasten hun pedagogisch project aan. Leerkrachten volgden workshops Outdoor Teaching en ook de opvangjuffen werden betrokken in de inrichting en het waarom van een groene speelplaats.
Inspirerende voorbeeldlessen over de grenzen van ons land: onsgroeneschoolplein.nl

Terug naar het overzicht