BEWEGING

Gezond en goed voor het leefmilieu 

Beweging in de buitenlucht en rust in het groen hebben een positieve invloed op de lichamelijke en mentale gezondheid. Variatie op de speelplaats zorgt voor beweging en planten zorgen voor schaduw, verkoeling, rust en geluidsdemping. In tijden van corona is vaker buiten spelen en leren nog belangrijker geworden om gezond te blijven. Met een aangepaste inrichting stimuleert de school actieve verplaatsingen naar en van school.

De groene speelplaats wordt ingezet als instrument voor het gezondheidsbeleid op school (lesgeven, bewegingsactiviteiten organiseren, schoolvervoerplan uitbouwen, het goede voorbeeld geven, gezonde drank en frisdrank, enz.)

En meer natuur is goed voor … de natuur. Een groene speelplaats vormt een stapsteen in de omgeving, waar dieren en planten hun plaats vinden. Een milieuvriendelijk beheer zonder pesti- en herbiciden is een must. Zo levert de speelplaats een bijdrage aan het behoud van de biodiversiteit, zorgt ze voor minder fijn stof en dus een betere luchtkwaliteit …

In het kort

Een bewegingsvriendelijke speelplaats: 

• heeft voor elk wat wils;
• zet alle kinderen aan om te bewegen; 
• is goed voor het welbevinden;
• levert een bijdrage aan een gezonde, actieve en fitte levensstijl;
• zorgt voor betere concentratie in de klas.

Een woordje meer uitleg

Een gezonde, actieve en fitte levensstijl houdt in dat kinderen en jongeren voldoende bewegen. Kinderen en jongeren die voldoende bewegen hebben minder kans op ziekten, op overgewicht en obesitas, en minder kans op depressies. Bovendien zullen kinderen en jongeren die voldoende bewegen, later als volwassene ook meer bewegen. Daarom is het zeer belangrijk om goede beweeggewoonten reeds op jonge leeftijd aan te leren.

De school is bij uitstek de belangrijkste maatschappelijke instelling waar kan gestart worden met de promotie van een gezonde, actieve en fitte levensstijl. De speelplaats speelt hierin een centrale rol, hier liggen heel veel mogelijkheden voor kinderen en jongeren.

©GoodPlanetEen bewegingsvriendelijke speelplaats daagt leerlingen uit om meer te bewegen, heeft een positieve invloed op de gezondheid, draagt bij aan betere schoolprestaties en minder ziekteverzuim en is een speel-, sport- en ontmoetingsplek voor elke leerling. Kinderen en jongeren die kunnen ontspannen op een actieve speelplaats zijn gelukkiger. Ze hebben minder stress, zijn beter geconcentreerd, hun creativiteit wordt geprikkeld en pestgedrag neemt af. Kortom de speelplaats biedt uitgelezen momenten voor leerlingen om zich sportief en spelenderwijs uit te leven en zo bij te dragen tot een gezonde, actieve en fitte levensstijl. 

 
Om te komen tot bewegingsrijke speeltijden/pauzes is een doordacht beleid omtrent speelplaats en ‘speeltijd/pauze’ een noodzaak. De visie van een actieve speelplaatswerking maakt een wezenlijk onderdeel uit van een bewegingsbeleid in je school en een duurzame verankering binnen het gezondheidsbeleid is essentieel. Het uitbouwen van een gezondheidsbeleid op school kan je doen aan de hand van de methodiek gezonde school. Eén onderdeel hiervan is het bewegingsbeleid, waarvan de actieve speelplaats deel uitmaakt. Het is belangrijk om de verschillende acties die je als school doet te verankeren in je bewegingsbeleid. Meer info over het bewegingsbeleid op school vind je op 'Sport beweegt je school'.

Hoe maak je een speelplaats bewegingsvriendelijk?

1. Een actieve speelplaats die de leerlingen uitdaagt om meer te bewegen. Hoe ziet die eruit? Er zijn een aantal voorwaarden waaraan de speelplaats moet voldoen.

• De speelplaats biedt veiligheid én uitdaging.
• Er zijn veel mogelijkheden om te bewegen, maar er is ook ruimte voor rustig spel en ook tot rust komen.
• De plek biedt structuur én vrijheid.
• De ruimte is overzichtelijk voor de leerkrachten, maar er mogen ook enkele afgeschermde plekjes zijn.
• Ook kinderen met een beperking kunnen er spelen en bewegen (zie 'Toegankelijkheid').
• Maak goede afspraken over de verschillende zones zodat ieder kind van elke zone gebruik kan maken. 
  
  

2. Hoogteverschillen
Een speelplaats met hoogteverschillen oogt speels en biedt extra speelmogelijkheden. Door een rioolbuis te bedekken met grond creëer je een heuvel om af te glijden of te rollen.

3. Natuur
Kies beplanting die niet alleen decoratief is, maar ook geschikt voor spel. Kies struiken die tegen een stootje kunnen en waartussen de kinderen kunnen spelen. Voorzie ook een bloementuin waar steeds andere bloemen bloeien en waar vlinders en andere insecten op af komen.

4. Beschutting
De speelplaats moet beschutting bieden tegen zon, wind en regen. Een ruim afdak voor de ingang van de school zorgt ervoor dat kinderen kunnen schuilen. Bomen met een breed bladerdak bieden ook wat beschutting bij regen. Een blinde muur kan dienen als schuilplaats tegen wind en is tevens speelobject voor bijvoorbeeld kaatsballen.

Enkele tips

1. Door enkele lijnen op de speelplaats te schilderen creëer je terreintjes voor allerlei bewegings- en sportspelen. 
2. Door kleine doeltjes te plaatsen ontstaat een basket- of voetbalterreintje. 
3. Tover een stuk van de speelplaats om tot een ‘dansvloer’. Zet de schoolradio buiten en laat een leerling of leerkracht les geven, of nodig een danser uit om les te geven.
4. Door enkele balken te plaatsen, creëer je ruimte voor evenwichtsoefeningen.
5. Plaats klim- & klautertoestellen, tafeltennistafels (ev. vaste betontafels).
6. Bied ‘Speelplaatskoffers’ aan: een fantastische werkvorm om beweging te stimuleren.
7. Zorg voor losse materialen zoals springtouwen, ballen, stoepkrijt, fietsjes, steppen, circusmateriaal, poppenwagens, skippyballen. 
8. Integreer eenvoudige en duurzame symbolen, cijfers, letters … op de speelplaats. Zo is de speelplaats ook een plek om op een speelse manier te leren.
9. Organiseer een doorschuifsysteem waarbij je zorgt dat alle leerlingen de sportterreintjes kunnen gebruiken (en niet enkel de oudere of meer vaardige leerlingen). 
10. Laat de leerlingen zelf de regels over spelen op de speelplaats ontwikkelen, zo zullen ze zich hier ook sneller aan houden. 

Meer info

• MOEV zorgt voor ondersteuning op maat bij jouw speelplaatsproject. Ontleen eens een speelplaatskoffer bij MOEV, sportmateriaal bij Sport Vlaanderen of de VGC, of een G-sport koffer bij Sportwerk Vlaanderen. Of ga aan de slag zonder extra materiaal, daarvoor vind je inspiratie in de brochure 'Spelen op de speelplaats' met allerlei leuke spelen voor op de speelplaats. Deze brochure kan je terugvinden op de website van MOEV.
• Speelmaatjes is het ideale spelconcept waarbij kinderen van het 6de leerjaar gestimuleerd worden om op welbepaalde momenten actief te spelen met jongere kinderen van de lagere school of de kleuterschool. 
• Hoe breng je sfeer op de speelplaats? Inspiratie vind je hier.
• Met Oki Doki ontdek je samen met je kleuters aan de hand van kosteloos waardevol materiaal de wondere wereld van de speelplaats. 
• Op welke vormen van beweging scoort de ruimte goed, en waar liggen groeikansen? De QuickScan 'Beweegvriendelijke buitenruimte' is een handig instrument om plekken en buurten te scannen op beweegvriendelijkheid.

Inspirerende voorbeelden

• Laat je inspireren door de website 'creatieve speelplaatswerking' van VBS de Meidoorn in Eeklo.
• Op VBS Mariaberg in Essen hebben ze in de vakantieperiode samen met de ouders, grootouders, leerkrachten en leerlingen de speelplaats aangepakt. Er werd een speelheuvel gecreëerd, een weide ingezaaid, een verhard deel voor balspelen voorzien, een speelhuisje gebouwd op de weide … Ook voorzien ze een uitleendienst waar de kinderen allerlei materiaal kunnen ontlenen. 
• Ga creatief om met de ruimte die je hebt zoals het Virga Jessecollege in Hasselt. Daar werd op het dak van het nieuwe sportgebouw een sportdak aangelegd waar naar hartenlust bewogen kan worden. 

Terug naar het overzicht