Ecosysteem in een veranderend klimaat
In 2019 kwamen duizenden jongeren op straat om hun bezorgdheid rond klimaat naar het beleid uit te drukken. Er worden ondertussen klimaatplannen opgemaakt op verschillende niveaus. Maar jongeren zelf werden hier weinig of niet bij betrokken. Ook de droogte in het voorjaar van 2020, de derde in 4 jaar tijd, drukt ons met de neus op de feiten dat iedereen zijn steentje zal moeten bijdragen om onze omgeving aan te passen aan de klimaatverandering. Met die realiteit in het achterhoofd is het thema 'klimaat' nog onderbelicht in de huidige visie op speelplaatsen.
Speelplaatsen bieden namelijk grote kansen op vlak van klimaat-educatie. Ze hebben een heel sterke voorbeeldfunctie: op de speelplaats kan je prima duidelijk maken wat ontharding doet, je kan het hebben over regenwaterrecuperatie, hernieuwbare energie, groendaken, ecosysteemdiensten, fietsmobiliteit, enz.). Een speelplaats vergroenen en verduurzamen creëert kansen om kinderen hun ideeën om de klimaatproblematiek aan te pakken serieus te nemen en op kleine schaal uit te laten werken.
Een speelplaats kan meewerken aan de klimaatadaptatie en dienen als buffer tegen klimaatveranderingsprocessen. Een verharde speelplaats draagt bij aan het versneld afvoeren van regenwater. Maar met bomen kan je schaduw voorzien en zo de hitte temperen. Met ontharding en andere infiltratiemaatregelen kan je natte periodes doormaken zonder plassen op de koer en slimme waterberging zorgt dat je droge periodes kan doorkomen. Maar ook via mitigatie; het energievriendelijk beheer, het installeren van groendaken (met goede isolerende waarde) en gevelgroen voor warmtebuffering, bewuste materiaalkeuze (o.a. vermijden van kunststoffen), enz. kan je van de speelplaats een echt mini ecosysteem maken met een grote lokale impact.
Het belang van al onze visiepunten wordt ook erkend door de Verenigde Naties als onderdeel van het Duurzame Ontwikkelingsdoel 11 (de SDG’s) dat steden inclusief, veilig, veerkrachtig en duurzaam wil maken, d.m.v. een betere participatie van bewoners, duurzame planning en het reduceren van nadelige milieu-impact in steden. De VN wil dat lokale overheden meer toegang creëren tot groene en openbare ruimtes en dat ze een beleid ontwikkelen inzake inclusie, doeltreffendheid van hulpbronnengebruik, mitigatie en adaptatie aan klimaatverandering en weerbaarheid tegen rampen.
Meer info
- De speelplaats als lokale buffer tegen klimaatverandering in de buurt. Green YD werkte als tuin- en landschapsarchitect voor de school Sint-Amandszuid in Kortrijk de Zerowaste Schoolyard uit. Maak kennis met hun visie en ontwerpkeuzes in deze voorstellingsvideo.
- Alle info en inspiratie voor het aanleggen van een klimaatspeelplaats.
- Wil je een blauwgroen schoolplein aanleggen? Op de website 'Blauw Groen Vlaanderen' vind je een stappenplan met veel ideeën hoe je dit het best kan aanpakken.
- Ontdek het pakket 'Plan K': Hoe kijken jongeren naar klimaatbestendige ruimte? Met dit flexibele pakket ga je in dialoog met jongeren van 11 tot 16 jaar rond klimaatadaptatiebeleid en duurzame woonomgeving. De educatieve en participatieve methodieken zijn zo gemaakt dat je vlot de input van jongeren in een beleidsadvies kan gieten.
Enkele voorbeelden
- BS Sint-Joost-aan-Zee werkte een jaar lang rond water. Met het project ‘Elke druppel telt’ namen de leerlingen het thema 'water op school' onder de loep. Met het regenwater dat op het dak van de school valt, begieten de kinderen de (moes)tuin. Een groendak op de toiletten draagt bij aan een betere waterhuishouding in de stad en vormt een lapje kleurige biodiversiteit op school. Afvalwater wordt op school weer proper dankzij een didactische waterzuiveringsinstallatie.
- BS Sint-Paulus heeft aandacht voor elk kind op de speelplaats. De school biedt verschillende open, creatieve spelvormen aan. Hun visie: “Wanneer een spelvorm de speelplaats domineert, gaat dit ten koste van andere vormen van spelen. De vrijheid van een spel houdt op waar het de vrijheid van een ander spel gaat beperken.”
